Beslenme ve Yeme Bozuklukları

Çocuklarda beslenme ve yeme sorunları sıktır ve çoğunlukla geçicidir. Bununla birlikte beslenme ve yemeyle ilgili problemler uzun süreli olduğunda, beden ya da ruh sağlığını bozacak nitelikte olduğunda tanı ve tedavileri önem taşır. Daha çok ergenlik döneminde başlayan yeme bozuklukları ise bebek ve küçük çocuklarda görülenlerden önemli farklılıklar gösterir.

Beslenme ve Yeme Bozuklukları Nelerdir?

Bebek ve küçük çocuklarda beslenme ve yeme bozuklukları genellikle okul öncesi dönemde başlar ancak bazıları ergenlik ve hatta yetişkinlik döneminde de görülebilmektedir. Pika, ruminasyon bozukluğu ve kaçıngan/kısıtlı yiyecek alımı bozukluğu bebek ve küçük çocuklarda görülen beslenme bozukluklarıdır. Anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu ise genellikle genç yaşlarda görülen ve önemli ruhsal ve bedensel sorunlarla ilişkili olabilen yeme bozukluklarıdır.

Pika

Pika besleyici değeri olmayan veya besin olmayan maddelerin sürekli olarak yenmesi ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Yenilen maddenin cinsine bağlı olarak zehirlenme, bağırsak tıkanıklığı gibi ciddi tıbbi sonuçlara yol açabilir.

Ruminasyon (Geri Çıkarma) Bozukluğu

Ruminasyon bozukluğu (Geri çıkarma bozukluğu) sıklıkla çaba sarfetmeksizin tekrarlayan şekilde yeni sindirilmiş gıdaların ağza geri getirilmesiyle karakterize bir bozukluktur. Ciddi tıbbi sorunlara yol açabilir.

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu

Belirgin kilo kaybı ya da büyümede duraklama, beslenme eksikliği, tüple ya da mamayla beslenme gereksinimine yol açan düzeyde yiyeceklere ilgisizlik, yiyeceklerin tat-koku-kıvam gibi duyusal özelliklerinden kaçınma, tiksinme ile giden, çok kısıtlı yiyecek ve enerji alımının olduğu bir bozukluktur.

Anoreksiya Nervoza

Belirgin bir biçimde düşük vücut ağırlığına yol açacak düzeyde yetersiz enerji alımıyla karakterizedir. Kilo almaktan veya şişman olmaktan aşırı derecede korkma, beklenen kilonun çok altında olmasına rağmen kilo almayı güçleştiren sürekli davranışlarda bulunma söz konusudur. Kişinin vücut ağırlığı ya da yapısını algılayışı bozuktur. Kendisini değerlendirirken vücut ağırlığı ya da şekline yersiz şekilde önem verir ve o sıradaki düşük vücut ağırlığının önemini kavrayamaz. Hastalar kilo verme isteği nedeniyle aşırı diyet yapabilir ve neredeyse hiç yemek yemezler. Bazıları ise aşırı spor yaparak, çeşitli ilaçlar kullanarak, kendini kusturarak kilo kontrolünü sağlamaya çalışırlar.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu

Benzer zaman diliminde ve aynı koşullarda çoğu kişinin yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda yiyeceği kendini denetleyemeyerek yeme ataklarıyla giden bir bozukluktur. Bu kişiler ataklar sırasında açlık hissetmeseler dahi her zamankinden hızlı, rahatsızlık verecek düzeyde fazla ve tek başlarına yerler. Yeme ataklarını çoğunlukla suçluluk, çökkünlük izler.

Bulimiya Nervoza

Tıkınırcasına yeme ataklarının yanı sıra kilo alımından sakınabilmek için uygunsuz telafi edici davranışların olduğu yeme bozukluğudur. Telafi edici davranışlar arasında kendini kusturma, ilaç kullanımı, neredeyse hiç yememe ve aşırı spor yapma sayılabilir.

Değerlendirme

Beslenme ve yeme bozukluklarının değerlendirmesi çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanı tarafından yapılır. Sadece beslenme ve yeme davranışlarının değerlendirilmesi yeterli değildir, çünkü bu bozukluklar sıklıkla başka ruhsal bozukluklarla birlikte bulunur. Beslenme ve yeme bozuklukları ciddi tıbbi sorunlara da yol açabildiği, hatta hayatı tehdit eden sonuçları olabildiği için hem değerlendirme hem de tedavi sürecinde Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanlarıyla birlikte çalışmak önemlidir.

Tedavi

Çocuklar ve ergenlerde beslenme ve yeme bozukluklarının tedavisi, genellikle psikoterapi, ilaç tedavisi ve aile desteğini içerir. Tedavi sürecinde, çocuğun veya ergenin tedaviye uyumu ve ailenin desteği büyük önem taşır.

Psikoterapi

Hem bebek ve küçük çocuklarda görülen beslenme ve yeme bozukluklarının hem de ergenlik dönemindeki yeme bozukluklarının tedavisinde psikoterapi önemli bir yer tutar. Kullanılabilecek bazı terapi yöntemleri şöyledir:

• Psikoeğitim: Çocuklar ve ergenlerde beslenme ve yeme bozukluklarının tedavisinde ilk basamak hastanın ve ailenin bozukluk, tedavi ve olası komplikasyonlar hakkında bilgilendirilmesidir.

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, beslenme ve yeme bozukluklarının tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Terapi çocuğun yaşı, bozukluğun tipi, eşlik eden diğer ruhsal bozukluklar gibi birçok faktör göz önüne alınarak planlanır.

• Aile Terapisi: Aile terapisi, aile üyelerinin yeme bozuklukları ile başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Aile içindeki destek, çocuğun veya ergenin iyileşme sürecine katkıda bulunabilir.

İlaç Tedavisi

Bazı olgularda, özellikle yeme bozukluğu ağır olduğunda, tıbbi komplikasyonlar ve başka ruhsal bozukluklar eşlik ettiğinde tek başına psikoterapi ile tedavi mümkün olmayabilir. Bu tür olgularda ilaç tedavileri ve hatta hastaneye yatış planlanabilir.

Tıbbi Destek

Beslenme ve yeme bozuklukları vitamin eksikliklerinden ciddi kalp ritm bozukluklarına kadar birçok tıbbi soruna yol açabilmekte, hatta hayatı tehdit edebilmektedir. Bu nedenle bu çocuk ve gençlerin izlemi sırasında pediatri uzmanlarından ve diyetisyenlerden destek almak hayati önem taşır.

Çocuklar ve ergenlerde beslenme ve yeme bozuklukları ciddi sonuçları olabilen ruhsal bozukluklardır. Bu tür bir bozukluktan şüphelenildiğinde bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanından destek almak önemlidir.