Yas

Yas, önemli bir kaybın ardından yaşadığımız insani bir süreçtir. Yas kavramı çoğunlukla sevilen birinin ölümü ile ilişkili olarak algılansa da aile bütünlüğünün bozulması, yaşanılan yerden ayrılma nedeniyle ev-okul-arkadaşlardan uzaklaşma, evcil hayvanın kaybı gibi durumlar da yas tutmaya neden olabilir. Yas süreci, bireylerin kaybı kabul etme ve yaşamlarına devam etme yolunda yaşadıkları çeşitli duygusal, bilişsel ve fiziksel tepkileri içerir. Yas, bireyler arasında farklılık gösterebilir ve her birey bu süreci kendi hızında ve tarzında yaşar. Gerektiğinde profesyonel destek, bu sürecin daha sağlıklı bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir. Bu yazıda, yas sürecinin evrelerini, çocuklar ve ergenler üzerindeki etkilerini, profesyonel desteğin önemini ve kendi kendine yardım stratejilerini ele alacağız. 

Çocuk ve Ergenlerde Yas Belirtileri 

Çocuk ve ergenlerde yas süreci çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine, kayıp öncesi ruhsal durumuna, kaybedilen kişiyle yakınlığına, kaybın şekline ve kayıp sonrası destek sistemlerinin etkinliğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yas  durumunda farklı duygusal, davranışsal ve fiziksel belirtiler ortaya çıkabilir. 

• Duygusal Belirtiler: Üzüntü, ağlama, öfke, suçluluk ya da diğer insanları suçlama, korku, güvensizlik, duygularda karışıklık gibi belirtiler gözlenebilir. 
• Fiziksel ve Davranışsal Belirtiler: Yorgunluk, dikkat güçlükleri, uyku-iştah değişiklikleri, bedensel yakınmalar (baş ağrısı, bulantı, kusma gibi), yaşından daha küçük bir çocuk gibi davranma, içe çekilme, evden-okuldan kaçma, kendine zarar verme gibi belirtiler gözlenebilir. 

Yas süreci her çocuk ve ergende farklılıklar gösterebilir. Küçük çocuklar ölümü tam olarak anlayamazken daha büyük çocuklar ve gençler yetişkinlere benzer yas tepkileri verebilir.  

Komplike Yas 

Kaybın hemen ardından gelişen ve birkaç aya kadar uzayabilen yas doğal bir tepkidir. Ancak yas altı aydan uzun sürer ve kişinin uyumunu bozacak nitelikte duygular, düşünceler ve davranışlarla seyrederse komplike yastan bahsedilir. Yoğun özlem, keder, sürekli ölen kişiyi düşünme, kendini suçlama, gelecekten beklentinin kalmaması ya da kaybı inkar etme, inanmama gibi belirtilerin uzun süre devam etmesi profesyonel destek gerektirir. 

Yas Sürecinde Profesyonel Destek 

Yas sürecinde birçok çocuk ve ergen için sosyal destek yeterlidir, profesyonel destek gerekmez. Ancak yas uzun sürdüğünde, kayıptan aylar sonra dahi günlük hayattaki işlevselliğini bozacak nitelikte olduğunda ya da depresyon, kaygı bozuklukları gibi ruhsal bozukluklar ortaya çıktığında bir çocuk ve ergen psikiyatrisi uzmanından destek alınmalıdır.  

Sonuç 

Yas süreci, herkes için farklı bir deneyimdir ve kişinin kendine özgü bir iyileşme süreci gerektirir. Unutulmamalıdır ki, yas süreci zaman alabilir ve herkesin bu süreci kendi hızında geçirmesi normaldir. Yas sürecinde sosyal destek önemli bir rol oynar. Gerektiğinde profesyonel destek almak ihmal edilmemelidir.